Opis: ISKRY 1970, str. 314, stan db (podniszczona obwoluta, pieczątki) Reformatorów chrześcijaństwa było wielu. Często nazywano ich heretykami. Biskup Pacjan z Barcelony, pisarz kościelny z IV wieku, mawiał, że z pnia nauki Jezusowej powstało tak wiele herezji, które rozmnożyły się jak dzikie gałęzie, iż nie sposób się ich doliczyć. Pacjan oczywiście jest zdania, że należałoby te gałęzie wyciąć i spalić, a ich rozrost przypisuje działaniu szatana. Dla historyka i religioznawcy sprawa wygląda nieco inaczej. Pojęcie heretyka jest pojęciem względnym. Kalwin oskarżał papieża o herezję, a papież — Kalwina; obaj uważali Serveta za nikczemnego kacerza i byli gotowi spalić go na stosie. Wszyscy trzej wyszli z tego samego pnia, różnili się między sobą własną interpretacją chrystianizmu, w którego prawdę mocno wierzyli. Często też byli prekursorami, wyczuwali bieg historii i byli wrażliwi na nowe prądy nurtujące ich środowisko. Mieli w sobie coś z proroków zapowiadających nowe czasy, ale na ogół byli zapatrzeni w przeszłość i w tym częstokroć tkwiła przyczyna ich osobistej tragedii. Byli bowiem głęboko przywiązani do religii, w której się wychowali i która zmuszała ich do szukania rozwiązań narastających wokół nich konfliktów nie w siłach ludzkich i ludzkich poczynaniach, lecz w ideałach i marzeniach pierwotnego chrystianizmu, którego kontury zarysowały się w ich wyobraźni w sposób nierealny i upiększony. Pojęcie reformatora, a w szczególności reformatora chrześcijaństwa, jest bardzo szerokie. Onawia-jąc tu kilka tylko sylwetek, może bardziej charakterystycznych i bardziej znanych, nie zamierzałem przedstawiać pełnego obrazu ruchów reformatorskich w dziejach chrześcijaństwa. Listę reformatorów można było rozszerzyć, uzupełnić choćby tak znanymi postaciami jak Zwingli, ojciec reformacji szwajcarskiej, czy Ignacy Loyola, rzecznik katolickiej kontrreformacji. Nie chodziło tu jednak o wyczerpanie tej listy, a tylko o zaprezentowanie kilkunastu osobistości, których koncepcje reformatorskie zaważyły w sposób szczególny na ukształtowaniu się poszczególnych okresów rozwoju chrystianizmu. Nasze opowiadania o reformatorach kończą się na XVIII wieku, chociaż rzecz jasna na tym wieku nie zakończył się proces reformowania, który trwa nadal, aż po dzień dzisiejszy. Ale reformatorzy nowożytnego chrystianizmu to już całkiem inny rozdział, zasługujący na odrębne potraktowanie tego zagadnienia. Spis rzeczy Wstęp MARCJON MONTANUS ARIUSZ FOCJUSZ GRZEGORZ VII PIOTR WALDO FRANCISZEK Z ASYŻU JAN WYKLIF I JAN HUS HIERONIM SAVONAROLA MARCIN LUTER JAN KALWIN WILLIAM PENN JOHN WESLEY
|