Opis: Wydawca: Urząd Miasta Czeladź, Wydział Kultury CZELADŹ 2002, str zestaw rysunków w teczce, stan bdb ISBN 83-911793-3-8 Maria Nogaj owa znana w Zagłębiu malarka - amatorka i działaczka oświatowa, urodziła się 30 września 1899 r. w Skroniowie k/ Jędrzejowa. W latach 1928-1939 prowadziła w Czeladzi Bibliotekę Polskiej Macierzy Szkolnej. Biblioteka ta, jako jedyna w Zagłębiu, działała aż do 15 grudnia 1939 roku. W czasie okupacji hiderowskiej Maria Nogajowa przechowywała i nielegalnie udostępniała, zabezpieczoną przez siebie część zbiorów, a nawet - w paczkach żywnościowych - wysyłała książki Polakom, wywiezionym do Niemiec. Po wyzwoleniu, na bazie ocalałego księgozbioru i dzięki zbiórkom społecznym, zorganizowała i prowadziła bibliotekę Samopomocy Chłopskiej. W latach 1949 - 1965 była kierownikiem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Czeladzi. Uczestniczyła w powojennej akcji zwalczania analfabetyzmu, działała w wielu organizacjach społecznych. Dzięki Niej Biblioteka była głównym ośrodkiem życia kulturalnego Czeladzi. Obok książki drugą pasją Marii Nogaj owej było malarstwo i rysunek. Ukończyła kurs rysunku i malarstwa pod kierunkiem prof. F. Kwinty z Akademii Krakowskiej zorganizowany w latach 1924 -1926 przez Gimnazjum Rzadkiewiczowej w Sosnowcu. Od 1931 do 1938 należała do Towarzystwa Artystyczno-Literackiego w Sosnowcu a w latach 1945-1958 była członkiem Związku Artystów Plastyków. W obrazach i szkicach zawarła to, co w Czeladzi dawno zaginęło, a co dzięki Jej pracom przetrwało do dnia dzisiejszego: zabytki drewnianej architektury Czeladzi i Zagłębia. Po przejściu na emeryturę w 1965 roku nadal aktywnie uczestniczyła w życiu kulturalnym regionu: organizowała wystawy swoich prac plastycznych w placówkach kulturalnych Czeladzi, Będzina, Dąbrowy Górniczej i Sosnowca, połączone z prelekcjami o historii Zagłębia. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką Zasłużony Działacz Kultury i Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego. Odeszła 15 kwietnia 1983 roku. Od 8 marca 1994 r. jej imię nosi Miejska Biblioteka Publiczna w Czeladzi. Rysunki Marii Nogajowej ozdabiają ściany wielu mieszkań w Czeladzi. Możemy spotkać je w domach Czeladzian rozproszonych po Polsce i świecie. A wszyscy mamy do Niej i do Jej prac stosunek sentymentalny. Nie oceniamy ich wartości, nie.... bo to co prezentują szkice, rysunki, akwarele i oleje ma dla nas wartość emocjonalną. Piórkiem, pędzlem i kredką utrwaliła to, czego już dzisiaj nie ma: stare domy z charakterystycznymi polskimi dachami, całe fragmenty uliczek, drewniane bramy wjazdowe do posesji, czeladzkie kapliczki i ich otoczenie, obiekty przemysłowe. Inspiracją była dla Niej rzeczywistość a także archiwalne zdjęcia i XIX-wieczne rysunki Andriollego. Rysunki Marii Nogajowej tak wrosły w naszą świadomość, że wydają się być z nami od zawsze. Spis prac: Czeladź. Dom z polskim łamanym dachem. 1925 r. Czeladź. Dom przy ulicy Borowej. 1925 r. Czeladź. Stare domy, ulica Zamurna. 1925r. Czeladź. Fragment kościoła. 1925 r. Czeladź. Dworek. 1925 r. Czeladź. Dom Nowakowskiego przy ulicy Bytomskiej. 1926 r. Czeladź. Most na Brynicy, droga do młyna. 1927 r. Czeladź. Węgieł starego domu w Rynku. 1929 r. Czeladź. Stary dom Machniewskich przy ulicy Bytomskiej. 1932 r. Zaułek w Czeladzi. 1932 r. Czeladź. Dom z podcieniem. 1935 r. Czeladź. Dom z polskim łamanym dachem. Świątynia Ariańska. 1936 r Czeladź. Stary Ratusz. 1938 r. Czeladź. Stara Karczma z podcieniami, 1938 r. Czeladź. 1941 r. Czeladź. 1942 r. Czeladź. Stary dom Jaworkowej przy ulicy 1 Maja. 1945 r. Czeladź. Dom Madlowej. 1947 r. Czeladź. Kopalnia „Czerwona Gwardia". 1949 r. Czeladź. Stara chata w Przysiece. 1950 r. Czeladź. Stary domek. 1951 r. Czeladź. Stary dom na podmurówce. 1956 r. Czeladź. Dom przy ulicy Staszica. 1956 r. Czeladź. Stare budowle, dom p. Jędralskiej. 1956 r. Czeladź. Stary dom. 1957 r. Czeladź. Stare domy, ulica Modrzejowska. 1959 r. Czeladź. Dom przy ulicy Mysłowickiej. 1959 r. Czeladź. Szyb Julian". 1960 r. Czeladź. Dom z 1880 roku. Niedatowany. Czeladź. Fragment ulicy Bytomskiej sprzed 1920 roku. Niedatowany. Na okładce teczki: Czeladź. Kapliczka Św. Rozalii. 1936 r. Redakcja: Grażyna Jaroń, Antoni Krawczyk, Barbara Praszkiewicz, Ewa Ambroży
|