Opis: Ossolineum 1967 str 224 , stan db (podniszczona okładka) ISBN Od autorki. SPIS TREŚCI Część pierwsza. NARODZINY OŚWIECENIOWEJ KONCEPCJI NAUKI Rozdział I. XVII-wieczne teoretyczne podstawy koncepcji „nowej nauki" 1. Wieloznaczność słowa „siecle"; „wiek" jako pojęcie historycznej epoki, nie równoznaczne z wiekiem kalendarzowym. Ramy czasowe „wieku Oświecenia". Wiek XVII — początek rozwoju nowożytnej metodologii nauki; uświadamianie konieczności znalezienia metody, przy pomocy której stworzy się „nową naukę". 2. Metodologia oraz poglądy na cele i zadania nauki Franciszka Bacona. 3. Metodologia oraz poglądy na cele i zadania nauki Renę Descartes'a. 4. Fenomenalistyczna koncepcja nauki Galileusza. Przeciwstawienie się arystotelesowsko-scholastycznej tradycji szukania „prawdziwej natury" czy „istoty rzeczy"; przedmiotem nauki winno być zdobywanie wiedzy o zjawiskach i ustalenie praw nimi rządzących. 5. Koncepcja nauki Izaaka Newtona — oddzielenie poprzez teorię hipotez opartej na doświadczeniu nauki przyrodniczej od filozofii. Rozdział II. Powstanie oświeceniowej koncepcji nauki 1. Dwie linie w filozofii nauki okresu Oświecenia: empiryczno-sensuali-styczna i aprioryczno-racjonalistyczna. Rodowód i specyfika tych linii — odmienność postaw teoriopoznawczych z ich konsekwencjami światopoglądowymi, zacieranie się ostrej linii podziału w zakresie metodologii. 2. Dyskusje w środowiskach zachodnioeuropejskich jako wyraz sprzecznych teoriopoznawczych kierunków i światopoglądowych postaw, a jednocześnie jako bodziec do kształtowania się nowych poglądów na naukę. Rola Querelle des Anciens et des Modernes z punktu widzenia zrozumienia pojęcia postępu w nauce; spór starożytników z nowożytnikami podłożem, na którym rozwiną się osiemnastowieczne koncepcje postępu: teoria corso-ricorso Giambattisty Vica, idea historycznego postępu Turgota, a w dalszych perspektywach — Condorceta. Znaczenie polemiki z Dis-cours sur les sciences et les arts J. J. Rousseau w popularyzowaniu oświeceniowych poglądów na społeczne znaczenie nauk i sztuk. Rola dyskusji na temat wpływu warunków zewnętrznych na ludzką umysło-wość oraz polemik zwolenników natywizmu z obiegowymi naówczas teoriopoznawczymi poglądami l^ocke'a i Condillaca. 3. D'Alembertowska koncepcja nauki empirycznej, prepozytywistycznej i utylitarnej jako jedna z najbardziej typowych i najbardziej popularnych oświeceniowych koncepcji nauki. 4. Specyficzna cecha oświeceniowej teorii nauki: tendencje do poszerzenia terenu naukowego poznania o nauki społeczne, próby podniesienia rangi poznania historycznego i tzw. filozofii moralnej. Rola G. Vica, D. Hume'a, C. A. Helvetiusa, A. Fergusona, W. Paleya itd. Rozwój i powstawanie nowych gałęzi nauki. Nowe poglądy na poszczególne nauki, np. na historię, i ich konsekwencje światopoglądowe. Spór o tzw. kalendarz biblijny. Rozdział III. Poglądy na naukę w Europie środkowej okresu Oświecenia 1. Kosmopolityczny charakter oświeceniowych poglądów na naukę, a jednocześnie pewna swoistość teorii nauki w Europie środkowej. Wyjaśnienie terminu: Europa środkowa. Niemcy — głównie Saksonia — ośrodkiem, gdzie ukształtowała się specyficzna odmiana oświeceniowej filozofii nauki: szkolna, popularna i eklektyczna. Przyczyny tego zjawiska — poglądy na naukę jako wyraz sposobu myślenia, dążeń i potrzeb emancypującego się intelektualnie niemieckiego mieszczaństwa. Próby określenia wpływu Christiana Wolffa na ukazujące się masowo w Niemczech XVIII w. rozprawki z zakresu teorii nauki. Rola filozofii Immanuela Kanta w końcu XVIII w. Analiza niemieckich osiemnastowiecznych publikacji z" dziedziny teorii nauki: J. G. Sulzera, G. A. Willa, J. G. Buhlego, J. J. Eschen-burga i W. T. Kruga. Charakter i rola rozprawek z tego zakresu dostosowanych do potrzeb młodzieży studiującej: L. A. Baumanna, J. H. Callenberga, D. Kemmericha, G. Stolle itd. 2. Mechaniczna adaptacja niemieckiego wariantu oświeceniowej teorii nauki na ziemiach czeskich; zindywidualizowana, dostosowywana z reguły do potrzeb rodzimych — na ziemiach polskich. Część druga. POGLĄDY NA NAUKĘ W POLSCE OKRESU OŚWIECENIA Rozdział IV. Podstawy i źródła nowych poglądów na naukę w początkach Oświecenia w Polsce 1. Ekonomiczno-polityczna i kulturalna sytuacja w początkach Oświecenia w Polsce w porównaniu z innymi krajami Europy zachodniej i środkowej. 2. Prekursorzy walki o nową metodologię w Polsce XVIII w. — rzecznicy tzw. filozofii recentiorum. Pierwsza faza walki: zwolennicy „starych poglądów", tj. zdeformowanego przez komentatorów arystotelizmu, stroną atakującą. Niechlubna rola ks. Jerzego Gengella, Jana Kowalskiego, Andrzeja Rudzkiego. Druga faza walki: wystąpienia zwolenników filozofii recentiorum. Działalność Antoniego Wiśniewskiego, popisy wychowanków Collegium Nobilium, publiczne dysputy. 3. Przyczyny popularności systemu Wolffa w początkach Oświecenia w Polsce. Źródła informacji dotyczące recepcji filozofii Wolffa w Polsce. Rola wolfianizmu i niemieckich eklektycznych rozprawek z zakresu teorii nauki w kształtowaniu się poglądów na naukę w początkowej fazie polskiego Oświecenia. 4. Pro-dromus Polonus eruditae veritatis> Marcina Świątkowskiego ^— pierwsza w osiemnastowiecznej Polsce próba uogólnienia metodologicznych postulatów i poglądów na naukę. 5. Znaczenie pierwszych polskich podręczników fizyki: Samuela Chróścikowskiego i Józefa Rogalińskiego w popularyzowaniu w Polsce fenomenalistycznej koncepcji nauki Newtona. Rozdział V. Rozwój i popularyzacja oświeceniowych poglądów na naukę w Polsce 1. Rola „naukoznawczych" dyskusji w popularyzowaniu na gruncie polskim oświeceniowych poglądów na naukę. Aktualno-publicystyczny charakter polemiki Franciszka Bohomolca z Włochem Ubaldim Mignonim, kwestionującym intelektualne możliwości Polaków. Wypowiedź Antoniego Wiśniewskiego, Amora Tarnowskiego i Ignacego Włodka, negujących wpływ warunków zewnętrznych na umysłowy rozwój człowieka: na rozwój nauk wpływa m. in. postawa rządzących państwem. 2. Polska Que-relle des Anciens et des Modernes — jej znaczenie w kształtowaniu rozumienia pojęcia postępu w nauce. Stanowisko w tym sporze Marcina Świątkowskiego, Ignacego Włodka i Józefa Sołtykowicza. 3. Le retablis-sement des sciences et des arts a-t-il contribue a epurer les moeurs? — dyskusja z konkursową rozprawą J. J. Rousseau w Polsce okresu Oświecenia. 4. Użyteczność nauki i poszczególnych nauk — podstawowy postulat polskiego Oświecenia. Rola polskich osiemnastowiecznych czasopism i wstępów do podręczników w popularyzowaniu utylitarystycznych tendencji. Rozdział VI. Typowość i specyfika dojrzałej oświeceniowej koncepcji nauki w Polsce 1. Wzrost metodologicznych i teoriopoznawczych wpływów francuskich i angielskich w Polsce końca XVIII i początków XIX w. 2. Typowość i samodzielność refleksji o nauce Stanisława Staszica: stosunkowo mało oryginalne poglądy metodologiczne i teoriopoznawcze, zindywidualizowana koncepcja postępu; zdeterminowanie całej staszicowskiej teorii konkretną sytuacją polską. 3. Poglądy na naukę Hugona Kołłątaja: empiryczna, prepozytywistyczna i utylitarna koncepcja nauki — mieszcząca się w ramach ogólnoeuropejskiej konwencji epoki; swoista adaptacja koncepcji prawnonaturalnych, ich „uhistorycznienie"; analiza biegu historii — czynnikiem wyjaśniającym przyczyny upadku państwa polskiego i wskazującym środki zaradcze. 4. Ogólna teoria i metodologia poszczególnych umiejętności Jana Śniadeckiego — najbardziej rozbudowana, samodzielna
|
randki |
CyberCiekawostki |
darmowe aliasy |
darmowe forum |
promocje |
opinie, testy, oceny
darmowa toplsta | reklama internetowa
darmowa toplsta | reklama internetowa