Opis: PIW 1979, stan db+ (lekko podniszczona okładka) , str 306+mapa ISBN Ludziom, którzy trudzą się fizycznie, posiłki zabierają dużą część dnia. Karol Wielki jest tęgim żarłokiem i „owszem, skarżył się często, że posty szkodzą jego ciału". Przepadał za „pieczenia, którą mu łowczy na rożnach przynosili", i puszczał mimo uszu zalecenia lekarzy, aby jadał potrawy gotowane. Karolingowie jadali dużo, a nawet za dużo, jak twierdzą moraliści. Milon z Saint-Amand, poświęcając jeden ze swoich wierszy cnocie umiarkowania, z cierpkim humorem opisuje pałacowe kuchnie, „dniem i nocą zadymione, i kucharzy, zlanych potem i okopconych dymem". Pierwszy kucharz jest ważną personą, ale też częstym przedmiotem złośliwych konceptów. Duchowni, obkuci w Starym Testamencie, przypominają czytelnikowi, że, niestety, główny kuchmistrz Nabuchodonozora II oblegał i złupił Jerozolimę. Jeszcze większa odpowiedzialność spoczywa na barkach przełożonego podczaszych, posiłki bowiem są obfici^ zakrapiane trunkami. Karol Wielki co prawda „opilstwa nie cierpiał", ale z trudem zwalczał tę odwieczną skłonność u Franków. „Puchary czystego, gęstego wina krążą z ręki do ręki." Picie z królewskiego pucharu jest upragnionym przywilejem. Książka Pierre Riche realizuje zamierzenie popularyzacji dostępnej dla szerokich kręgów czytelniczych nie rezygnując bynajmniej z ambicji naukowo-poznawczych. Autor, opierając się na dokumentacji literackiej (gdyż archeologia niewiele jeszcze potrafi powiedzieć o czasach karolińskich), konstruuje plastyczny i zarazem przejrzysty obraz cywilizacji i kultury tego okresu: najpierw prezentuje środowisko naturalne, później zaś, w kolejnych częściach, przedstawia układy struktur społecznych, poziom techniki, specyfikę zajęć wiejskich i rzemieślniczych, wreszcie obyczajowość i nastroje religijne epoki. Cały swój wywód opiera ściśle na materiale źródłowym, obficie cytowanym. Poprzez relacje z ówczesnych kronik, roczników, listów poznajemy świat Karolingów: władców, arystokratów, duchownych, a wreszcie owych najmniej chyba poznanych, bo najrzadziej opisywanych zwykłych ludzi: wieśniaków, rzemieślników, mieszkańców miast ówczesnych wraz z ich mentalnością, trybem życia codziennego i strapieniami, jakich owe czasy — epoka okrutnych obyczajów i bezlitosnych najazdów - nie szczędziły poddanym Karola Wielkiego. SPIS RZECZY Wstęp Część pierwsza ZIEMIA I LUDZIE Rozdział I RÓŻNORODNOŚĆ ŚWIATA KAROLIŃSKIEGO Geografia epoki karolińskiej — 9. Ludność przygraniczna — 11. Francia — 12. Odrębności językowe — 14. Różnorodność ustawodawstwa — 16 Rozdział II PODROŻĘ W EPOCE KAROLINGÓW Wędrówki królów — 19. Podróże ludzi możnych — 20. Drogi lądowe — 22. Przejście przez Alpy — 23. Przeprawy przez rzeki — 24. Drogi wodne — 25 Rozdział III PEJZAŻ KAROLIŃSKI: SZMER LASU Las — 28. Walka z dzikimi zwierzętami — 29. Las jako schronienie — 30. Człowiek i przyroda — 31 Rozdział IV PEJZAŻ MIEJSKI W północnej Italii — 33. Rzym — 34. Francia — 36. Biskup i miasto — 36. Porty — 38 Rozdział V OSIEDLA PRZYKLASZTORNE Plan opactwa Sankt Gallen — 39. Inne osiedla przyklasztorne — 42. Ludność osiedli przyklasztornych — 43 Rozdział VI PAŁACE KAROLIŃSKIE Rezydencje i pałace — 45. Pałac w Akwizgranie — 46. Inne pałace — 49 Rozdział vii LUDNOŚĆ PAŃSTWA KAROLIŃSKIEGO Przybliżone dane demograficzne — 50. Śmiertelność — 51. Ograniczanie urodzin — 52. Swoboda seksualna — 54. Chrystianizacja małżeństwa —• 56 Część druga ARYSTOKRACI I LUD Rozdział I ŻYCIE ARYSTOKRACJI Ród arystokratyczny — 61. Małżeństwa wśród arystokracji — 63. Obowiązek służenia radą — 65. ...I dochowanie wierności — 66 Rozdział II BOGACTWO ARYSTOKRACJI Dobra ziemskie — 68. Zarządzanie włościami — 69. Troska o zapasy żywności — 70. Majątek ruchomy duchowieństwa — 71. Skarby ludzi świeckich — 72 Rozdział III ŻYCIE MOŻNYCH PANÓW ŚWIECKICH. SPORT I WOJNA Wychowanie sportowe — 75. Wojna — 77. Stan świecki — 81 Rozdział IV ARYSTOKRACJA DUCHOWNA Biskupi i opaci — 83. Życie światowe — 84. Próby reformy — 86 Rozdział V ZYCIE NA DWORZ-E Urzędy dworskie — 88. Król i magnaci — 90. Rozrywki — 92. Kobiety na dworze — 94. Duch kastowy wśród arystokracji — 95 Rozdział VI LUD EPOKI KAROLIŃSKIEJ 1. Chłopi Drobni posiadacze — 98. Dzierżawcy i najemnicy — 99. Czynszownicy w wielkich posiadłościach — 100. Powinności, czynsze i pańszczyzna — 101. Wieś — 102. Duchowny wiejski — 104. Bunty chłopskie — 105 2. Kupcy Targi lokalne i jarmarki — 106. Kupcy zawodowi — 108. Kupcy z północy i z obszaru śródziemnomorskiego — 109. Handel niewolnikami — 110. Handel. Ceny — 111. Miary i wagi — 114. Pieniądz — 115 3. Żydzi Rola Żydów — 119. Tolerancja wobec Żydów — 120. Żydzi a chrystia-nizm — 121 Część trzecia METODY PRACY I ZAJĘCIA GOSPODARSKIE Rozdział I METODY PRACY NA ROLI Karolingowie i świat pracy — 125. Kalendarz rolniczy — 126. Orka, siewy, żniwa — 127. Młyn — 129. Wydajność gleby — 130. Karczowanie — 130, Uprawy trudne: winnice, ogrody warzywne, sady — 131. Hodowla — 133 Rozdział II METODY PRACY RZEMIEŚLNICZEJ Rodzaje rzemiosła — 136. Kowal — 138. Złotnictwo — 140 Rozdział III SCTUKA BUDOWANIA Budowle drewniane i kamienne — 142. Prace wstępne — 143. Technika budowlana — 144. Zdobienie — 145. Jak długo trwała budowa? — 147 Rozdział IV URZĄDZENIE DOMU. UBIORY 1. Sprzęty domowe Sale i dormitoria — 148. Kuchnia i naczynia — 149 2. Ubiory Ubiór ludu i zakonników — 150. Stroje arystokratów — 151. Wyrób odzieży — 152. Ubiory z obcych krajów — 153 Rozdział V OŚWIETLENIE, OGRZEWANIE, PIELĘGNACJA CIAŁA . 1. Oświetlenie i ogrzewanie mieszkań Oświetlenie — 155. Ogrzewanie — 156 2. Higiena i pielęgnacja ciała Kąpiele, puszczanie krwi, zioła lecznicze — 157. Dietetyka — 158. Medycyna — 159 -Rozdział VI POTRAWY I NAPOJE Każdy żywi się, jak może — 160. Główne artykuły żywnościowe — 161. Napoje — 163 Część czwarta WIARA I KULTURA Rozdział I WIERZENIA I CHARAKTER RELIGII Pogaństwo i jego przeżytki — 169. Magia i czary — 171. Astrologia — 173. Cud w epoce karolińskiej — 175 Rozdział II KSZTAŁCENIE DUCHOWNYCH I KRZEWIENIE OŚWIATY WSROD LUDU 1. Kształcenie duchowieństwa Polityka szkolna Karola Wielkiego — 177. Polityka szkolna za następców Karola Wielkiego — 178. Program kształcenia duchownych — 179. Egzaminy — 181 2. Nauczanie chrześcijańskie ludu Chrzest i nauczanie dzieci — 183. Kaznodziejstwo — 184 Rozdział III KULTURA NAJWYŻSZYCH WARSTW SPOŁECZTNYCH 1. Pionierzy odnowy Cudzoziemcy — 188. Rola dworu — 190 2. Źródła odnowy Skryptoria — 191. Biblioteki — 194 3. Zycie codzienne w szkołach Metody nauczania — 195. Profesorowie — 197. Uczniowie przy pracy — 198. Nauczanie stopnia średniego — 203 4. Uczeni przy pracy 5. Wykształceni ludzie świeccy Rozdział IV CYWILIZACJA LITURGII Odrodzenie się liturgii — 211. Święty obszar — 212. Święte przedmioty — 213. Sprawa wizerunków — 214. Święty czas — 215. Śpiew liturgiczny — 216. Msza — 217. Pokuta — 218. Święta liturgiczne — 220. Bractwa modlitwy — 221 Część piąta W POSZUKIWANIU OBROŃCÓW Rozdział I TRUDNE WARUNKI EGZYSTENCJI Żebractwo i bandytyzm — 227. Dzikość obyczajów — 230. Najazdy Normanów — 230. Normanowie, dopust Boży — 232. Kto jest „ubogim"? — 233 Rozdział II OBROŃCY ŚWIECCY 1. Sądy królewskie Król-sedzia — 235. Wymiar sprawiedliwości — 236 2. Wzajemna pomoc i patronat Zbiorowa pomoc wzajemna — 239. Więzi międzyludzkie.
|