Opis: PIW, 1982, str. 454, stan db+ ISBN 83-06-00799-9 Tak jak każdy z was działał Mickiewicz pod wpływem sprzecznych impulsów. Wszystkie jego nadzieje na rewolucyjną wojnę, która by przyniosła Polsce niepodległość, związane były z Zachodem. W tym kontekście emocjonalnym Zachód był dlań czymś cennym i bliskim. A równocześnie był on złowrogi i godny potępienia jako źródło wpływów, które nie pozwalają utrzymać w pierwotnej czystości tego wszystkiego, co swoiste, rodzime, odrębne w narodowej tradycji. Łaknął Mickiewicz świata wolności i sprawiedliwości społecznej. Ale drogę do zrealizowania tych ideałów widział w działalności charyzmatycznego władcy, dysponującego absolutną władzą, bo tylko taka władza dawała szanse przetworzenia świata szybko i radykalnie. Stąd u tego apostoła wolności fascynacja absolutną, niczym nie ograniczoną władzą. Jakimikolwiek próbami godzenia tych sprzeczności, wyważania za i przeciw, harmonizowania ich autor Prelekcji gardził. Oznaczałyby bowiem takie próby poddawanie emocjonalnych impulsów kontroli rozumu. Inspiracyjna technika wykładów, kult spontaniczności, radykalny irracjonalizm — wszystko to nakazywało absolutyzować reakcje emocjonalne, sprowokowane przez poszczególne hasła, wątki myślowe, idee. Przy . takim usposobieniu troska o konsystencję logiczną była traktowana jako zdrada spontaniczności reakcji. Skrajny irracjonalizm Mickiewiczowski odpowiedzialny jest też i za jakże agresywny supernaturalizm Prelekcji. Nawet czytelnikowi otwartemu na transcendencję duszno musi być w tym świecie inflacji cudów, wróżb, omenów, wieszczych snów, przeczuć, przepowiedni, zrehabilitowanych przesądów i uprawomocnionych zabobonów. Prelekcje to fascynujący i tragiczny dokument romantycznego prof etyzmu. Fascynujący zuchwalstwem w wyciąganiu ostatecznych konsekwencji z romantycznego polegania na intuicji, „czuciu", z deptania uroszczeń rozumu. Tragiczny z racji wysokiej ceny, jaką przyszło za ten ekstremizim płacić, tym tragiczniejszy, iż przy lekturze ich stale mamy świadomość, że to wielki duch tak rozpaczliwie się tu szamoce. (Z rozdziału: „Prelekcje paryskie jako profecja") Spis treści: I. Wilno i mistyka II. Wilno i pierwsze improwizacje III. Metamorfozy improwizacji IV. Improwizacja w świecie romantycznym V. Saint-Martin i poetyka profetyzmu VI. Rosyjski martynizm i Oleszkiewicz VII. Dwie rosyjskie nowele o improwizatorach VIII. Droga do Damaszku IX. „Dziadów" część trzecia: manifest profetyzmu X. „Ustęp" a profecja XI. Prorok w apoteozie: „Rozum i wiara" XII. Profetyczna polityka. „Księgi" i artykuły „Pielgrzyma" XIII. Odwrót od profetyzmu i jego nawrót. „Pan Tadeusz" oraz „Zdania i uwagi" XIV. Pojedynek na improwizacje XV. Prelekcje paryskie jako profecja Zamknięcie Nota bibliograficzna Indeks osób
|