Opis: WP 1978, str 406, stan db, przykurzona, lekko zniekształcony grzbiet Przedmowa Kalendarz przyrody jest zupełnie nową pozycją w piśmiennictwie polskim, w światowym również nie spotkaliśmy wydawnictwa o podobnym układzie. Już od dawna dawał się jednak odczuć brak książki o zjawiskach przyrody zachodzących w różnych środowiskach. W swoim czasie rolę tę spełniała książka B. Dyakowskiego Z naszej przyrody (1926), którą i dziś jeszcze czyta się jak zajmującą powieść. Niejednokrotnie też zastanawiano się nad jej wznowieniem. Jednak zrezygnowano z tego, i słusznie. Drugie wydanie bowiem musiałoby być gruntownie przerobione, a wówczas niewiele pozostałoby z dzieła Dyakowskiego, miłośnika przyrody w dawnym stylu, z końca XIX w. Oczekując więc na „Dyakowskiego wieku atomowego", przygotowaliśmy książkę o znacznie skromniejszych założeniach. Kalendarz przyrody ma być podręcznym informatorem o zjawiskach zachodzących w przyrodzie w określonym czasie i środowisku. Oddajemy tę książkę do druku świadomi jej wielkiej niedoskonałości. Pracując nad nią napotykaliśmy trudności, których rozmiarów nie można było przewidzieć od początku. Próba zebrania danych fenologicznych o najpospolitszych nawet gatunkach zwierząt i roślin krajowych przekonała nas, jak mało jeszcze nauka wie na ten temat, jak wiele jest w literaturze wiadomości sprzecznych, niepewnych czy wręcz fałszywych. Szczególnie mało wiemy na temat zwierząt. Nierzadko jedynym źródłem informacji o pospolitych gatunkach niektórych owadów czy innych zwierząt były prace zagraniczne, gdzie przecież te same zjawiska występują w innym czasie niż u nas. Niejednokrotnie dane z piśmiennictwa krajowego dotyczyły jedynie pewnych części kraju. Trzeba więc było nieraz dokonywać odpowiednich „przesunięć" w czasie, opierając się na ogólnych danych o różnicach fenologicznych między poszczególnymi rejonami kraju. Przyjęliśmy dość „gruby" podział roku na miesiące kalendarzowe. Każde z opisanych zjawisk trzeba było umieścić w określonym miesiącu, nawet wówczas, gdy może ono występować w ciągu dwóch, czy nawet więcej miesięcy. Wybór „typowego" miesiąca nie zawsze był łatwy i nie zawsze też nasz wybór uzyska aprobatę specjalistów. Podobne trudności napotykaliśmy, gdy dane fenologiczne umieszczały jakieś zjawisko na pograniczu dwóch miesięcy. Pewne trudności nastręczał również wybór zjawisk. Stosunkowo prosta była sprawa, jeśli idzie o rośliny. Kwitnienie, dojrzewanie owoców, opadanie liści itp. to zjawiska wyraźnie odcinające się od innych w czasie i zazwyczaj krótkotrwałe. W życiu większości roślin zjawiska takie stosunkowo łatwo dostrzec. Inaczej jest u niektórych zwierząt. Wiele zjawisk trwa tu bardzo długo. Np. okres lotu wielu motyli i chrząszczy trwa kilka miesięcy. Z kolei w życiu zwierząt ssących i in. trudno jest nieraz wyróżnić zjawiska okresowe, dające się obserwować. Zjawiska przedstawione w Kalendarzu ułożone zostały według miesięcy (zaczynając od marca, kończąc na zimie, która obejmuje grudzień, styczeń i luty), a w obrębie miesięcy według środowisk. Na początku znajduje Czytelnik ogólny opis przyrody w danym miesiącu wraz z charakterystyką przeciętnych warunków atmosferycznych. Później następuje ogólny opis przebiegu zjawisk przyrodniczych w tym okresie w danym środowisku. Wreszcie idą opisy zjawisk — najpierw w świecie roślin, później zwierząt. Gdy po raz pierwszy omawiana jest jakaś roślina czy zwierzę, następuje ich krótki opis, zilustrowany w większości wypadków rysunkami. Na końcu książki znajduje się wykaz nazw roślin i zwierząt omawianych w Kalendarzu. W wykazie umieszczono również nazwy łacińskie, choć nie ma ich w tekście pracy. Chodziło o to, by ułatwić odszukanie danych o jakimś gatunku, jeśli zna się tylko jego naukową (łacińską) nazwę. Kalendarz przyrody przeznaczony jest dla tych wszystkich, którzy interesują się przyrodą, którzy chcą poznać jej życie, chcą nie tylko widzieć, ale również i wiedzieć, co się dzieje w lesie, nad rzeką czy jeziorem, albo też po prostu na polach i łąkach, gdy tam akurat się znaleźli
|