Opis: PWN 1966, str. 246, stan db (zakurzona) Remy Chauvin urodził się w 1913 r W latach 1934—38 studiował w Sorbonie biologię i medycynę, a w 1941 r. uzyskał stopień naukowy. Szereg lat pracował naukowo w Maroku, Algierze i na Korsyce studiując psychologię i zachowanie się zwierząt, a przede wszystkim owadów. Od 1948 r. jest kierownikiem naukowym Państwowego Instytutu Badawczego Rolnictwa we Francji oraz Naukowej Stacji Pszczelarskiej. Opublikował ponad 100 prac poświęconych owadom, z których najcenniejszą jest Podręcznik fizjologii owadów. Do szlachetnej pasji zbieraczy chrząszczy i motyli odnosimy się czasem z pobłażliwą ironią. Kto jednak nie poświęci entomologii wielu lat, nie zdaje sobie sprawy, że studia nad owadami to jedna z dróg badania zagadek życia; nie może sobie wyobrazić bogactwa instynktów i różnorodności struktur spotykanych w świecie owadów. Wybrane, najciekawsze fragmenty tego świata przedstawia niniejsza książka. Bo — jak mówi autor na wstępie — „tajemnice ruchu wszechświata kryją się zarówno w przestrzeniach mierzonych tysiącami lat świetlnych, jak i między dwoma źdźbłami mchu". Spis treści Wstęp 1. Owad i jego świat Wrażenia wzrokowe Metody badania widzenia — Wnioski — postrzeganie barw i ultrafioletu — Postrzeganie kształtu — Widzenie kształtu u pszczół — Widzenie kształtów u motyli i gąsienic — Widzenie ruchów. „Lupa czasu" — Jeden z najtrudniejszych problemów fizjologii owadów. Integracja przebłyskowa; fizjologia i cybernetyka — Organizm jest maszyną złożoną, integrującą kompleksy bodźców — Eksperyment cybernetyczny Wrażenia słuchowe Motyle i nietoperze Wrażliwość chemiczna Działanie chemoreceptorów dystansowych 2. Motyl i płomień. Tropizmy Tropizmy i ich klasyfikacja — Fototropizm — Doświadczenia Urbana. i Masta — Doświadczenie Grl-sona — Odmiany fototropizmu — Tropizm jako zjawisko sztucznie wywołane — O analogii między zwierzętami i roślinami — pozaoczna wrażliwość owadów — Pułapki świetlne. Praktyczne zastosowanie tropizmu Chemotropizm Substancje czynne i ich zastosowanie — Czarny ryjkowiec, szkodnik bananowca — Substancje odstraszające. Hydrotropizm, termotropizm, geotropizm . 3. Co to jest etologia? Rozwój psychologii zwierząt — Narodziny etologii Etologia i fakty Taniec motyli pstrokolników (Eumenis) wg Tinber-gena — Zachowanie się termitów podczas rójki — Agre- sywność pszczół — Nieodwracalny bieg strumieni? działań: szczerkllny Baerendsa — Organizm 1 selekcji; oodźców. Zachowanie się pluskolca — Co dla owad* jest przedmiotem? — Pączki gruszy i kwieciak Dary muchówek (Empididae). Pojawienie sit; symbolu Ruchy owadów; o korzyściach, jakie daje szczegółowa ich obserwacja Wnioski 4. Czy owady mogą się uczyć? Uczenie się owadów niższych. Prusak (Blattella germa-nica) — warunki uczenia się — Prusak i biały szczur — Czy uczenie się jest zjawiskiem podstawowym? — Zjawiska wyższego rzędu; uczenie się utajone; „Insight" — „Insight" — Uczenie się owadów wyższych. Pszczoły i i mrówki 6. Odnajdywanie gniazda i pokarmu przez owady Pszczoła i ul Krótkie spięcie — Rola czułków — Wymiana pszczół między rojami — Technika badania terenu przez pszczoły. W jaki sposób rozpoznają Interesujące je strefy? — Pszczoły zwiadowczynie i pszczoły zble-raczki — Rozpoznawanie badanej strefy Drogi mrówek Rozmaite sposoby orientacji zależnie od gatunku — Rola słońca i zewnętrznych znaków wizualnych. Analogia do pszczół — Zwiadowczynie — System dróg Żuki gnojowe (Geotrupes) Badania Birukowa Znaki orientacyjne złożone Taszczyn (Philanthus) Patyczak i miejsce odpoczynku . Kształt stojaków 8. Wędrówki owadów , i Uwarow i teoria faz Wpływ grupy Szarańcza w przyrodzie Szarańcza na Korsyce — Krzyżogrzbietek (Dociosta-urus maroccanus) — Rola wzroku — Nieznany czynnik — coś, co owady przekazują przez stopy Drobne wędrujące szarańczowate i mikromigrację Jak powstają chmary szarańczy — początkowe skupianie się — Przyciąganie społeczne — pojawienie się cech stadnych — Badania Keya — Wędrówki innych owadów 6. Zjawiska wyższego rzędu: organizacja społeca-ności owadziej, sposoby porozumiewania się Tańce pszczół Pszczoła i spolaryzowane światło jasnego nieba — Problemy orientacji 1 porozumiewania się pszczół Inny typ porozumiewania się pszczół: budowu plastrów woskowych Problemy budownictwa termitów Odbudowa gniazda u mrówek prządek Transport i „współpraca" Podział pracy Tropizmy społeczne Integracja społeczna: teoria nadorganizmu Żywotność — Oddychanie — Regulacja cieplna — Liczebność krytyczna — Teoria nadorganizmu ł. Drapieżca i ofiara: homochromia, ubarwienie odstraszające, mimetyzm Homochromia Zastrzeżenia wynikające ze swoistości wrażeń wzrokowych zwierząt — Specjalizacja drapieżców — Obserwacje w "wolnej przyrodzie Właściwości ostrzegawcze (odstraszające) Dlaczego owady o ubarwieniu odstraszającym są niejadalne? — Zachowanie się owadów o ubarwieniu odstraszającym — Czy rzeczywiście drapieżcę gardzą zdobyczą Ubarwioną odstraszająco? Ochronne znaczenls ubarwienia — Ssaki — Ptaki i właściwości odstraszające — Właściwości odstraszające i gady — Ubarwienie odstraszające 1 płazy. W jaki sposób drapieżcę unikają niebezpiecznej zdobyczy? — Jak odwrócić uwagą wroga? Podwójna rola oczek Mimetyzm Anatomiczny mechanizm naśladownictwa — Czy właściwości mlmetyczne mają znaczenie ochronne? Co myśleć o tym wszystkim? Wnioski ogólne Bibliografia
|