Opis: PWN 1985, str. 596, stan db+/bdb- (podniszczona lekko okładka) ISBN 83-01 ,.Twórczość Leona Petrażyc-kiego jest zjawiskiem wyjątkowym w dziejach nowożytnej nauki polskiej. Jego zainteresowania intelektualne i prace naukowe pokrywają rozlegle obszary humanistyki. Zajmow,ał się filozofią i teorią rozwoju społecznego, psychologią i etyką, nauką o państwie i teorią prawa, logiką i metodologią. [...]" „Był myślicielem niezwykle wszechstronnym, uczonym obdarzonym niepospolitą siłą wyobraźni, a zarazem reformatorem nauki. Starał się, odrzuciwszy zastane paradygmaty, unaukowić całą wiedzę humanistyczną, usiłował znaleźć nowe perspektywy poznawcze, prowadzące do wiedzy pewniejszej, lepiej uzasadnionej i bardziej wiarygodnej. Celem, który mu przyświecał, była gruntowna przebudowa podstaw wielu dyscyplin naukowych — i program ten konsekwentnie realizował. [...]" „Obcy mu był wszelki konformizm i oportunizm tak w myśleniu, jak i w działaniu. Społeczną rolę uczonego pojmował nie jako «profesja», tj. uprawianie jednego z wielu zawodów, lecz jako szczególnie zobowiązujące powołanie, którego istotą i racją nadrzędną jest uporczywe poszukiwanie prawdy, jej głoszenie i konsekwentna obrona. [...]" „W dziełach Petrażyckiego znaleźć można wiele inspirujących i głębokich refleksji na temat stosunku definicji do teorii naukowych, związku przyczynowego, psychospołecznych form myślenia, norm jednostronnie imperatywnych i imperatywno-atrybutywnych, przeżyć heteronomicznych i autonomicznych, faktów normatywnych, teorii ewolucji, przekształceń ustrojów społecznych, procesów rozwojowych społeczeństwa, ekonomii politycznej, uprawnień i obowiązków, sprawiedliwości, piękna etc. Sposób formułowania tych i innych problemów oraz metody ich rozwiązywania są bliskie współczesnym wymaganiom naukowym, a samowiedza metodologiczna Petrażyckiego jest czymś wyjątkowym nie tylko na tle epoki, w której przypadło mu żyć, lecz również i współcześnie. I ISBN 83-01-05257-0 Spis rzeczy PRZEDMOWA (Andrzej Kojder) ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ LEONA PETRAŻYCKIEGO (Jerzy Licki, opracował Andrzej Kojder) I. Dzieciństwo i lata szkolne II. Studia uniwersyteckie — seminarium berlińskie — pierwsze prace niemieckie III. Lata petersburskie IV. Okres warszawski Część pierwsza O NAUCE NOWE PODSTAWY LOGIKI I KLASYFIKACJA UMIEJĘTNOŚCI [I.] Pozycje [1.] O zasadzie adekwatności i jej znaczeniu 1. ,[2.] O wadliwej konstrukcji obu logik: angielskiej i kontynentalnej 2. [3.] O stosunkach między pozycjami i reformie zasady wyłączonego środka 5. 4. Stosunek pozycji do sądów i zdań 7. II. O zakresie klasy pozycji [1.] Pozycje w zewnętrznych środkach komunikowania 8. [2.] Pozycje w stanach świadomości (w postrzeżeniach i wyobrażeniach) 10. 13.] O rozumowaniu dedukcyjnym bez sądów i zdań i o cichym myśleniu 13. [4.] O komunikowaniu pozycji poznawczych 15. III. Logika pozycyjna . 1. Pozycje jako klasa centralna logiki 16. 2. O dwóch działach logiki: logice prawdy i logice subiektywno-stosunkowej 17. £3.] O konieczności rozszerzenia logiki na myślenie subiektywno-stosunkowe 19. [4.] O pozycjach subiektywnych 21. IV. O klasyfikacji pozycji i umiejętności . II.] Sens i zasady kierownicze klasyfikacji 24. [2] O błędnym podziale nauk na teoretyczne i praktyczne 25. [3.] Należyta klasyfikacja pozycji i umiejętności 26. [V.] O wartości poznawczej pozycji 1. Krytyka logiki tradycyjnej 29. [2.] O należytym przedmiocie klasyfikacji naukowej 30. 3. Dwa gatunki pozycji obiektywno-poznaw-czych. Pojęcie klasy 33. 4. O tradycyjnym podziale sądów czy zdań według „ilości" 35. [TWORZENIE POJĘĆ KLASOWYCH I BUDOWANIE TEORII NAUKOWYCH] I. O oznaczaniu klas nazwami [1.] O definicji, pojęciach bezimiennych i niewyrażalnych 37. [2.] Proces ustalania pojęć 39. [II.] Wartość naukowa pojęć klasowych i sądów teoretycznych w świetle zasady adekwatności [1.] Tworzenie pojęć klasowych 44. ,[2.] O pojęciu teorii, teorii adekwatnej i prawidłowości tzw. sądów powszechnych 47. [3.] Rola zasady adekwatności w budowaniu teorii i ustalaniu reguł postępowania 50. 4. Zadania dedukcji i indukcji z punktu widzenia zasady adekwatności 51. [III.] Teorie nieadekwatne i metody ich poprawiania..... [1.] O teoriach kulawych i dwojakim sposobie ich poprawiania 54. [2.] O potrzebie n + 1 nauk teoretycznych dla n gatunków przedmiotów pokrewnych 57. [3.] O teoriach skaczących 57. [4.] O poprawianiu teorii skaczących i o teoriach absolutnie wadliwych 63. [5.] Adekwatność jako sprawdzian poprawności teorii i pojęć klasowych 66. [IV.] O reformie niektórych nauk teoretycznych według zasady adekwatności II.] O przedmiocie psychologii, ogólnej nauce o prawie i biologii 69. [2.] O przedmiocie socjologii 73. [O TAK ZWANEJ METODZIE KRYTYCZNEJ i JEJ POCHODZENIU] Od Autora [I.] O nienormalnym stanie literatury stosującej metodę krytyczną 1. Metoda krytyczna jako cecha specyficzna filozofii Kanta 79. {2J O rzeczywistym zakresie stosowania metody krytycznej 81. [3.] O źródłach „neokantyjskich" poglądów Stammlera i postulacie „jedności objaśnienia" Sombarta 84. [4.] O potrzebie wyjaśnienia istoty metody krytycznej 86. II. O istocie metody krytycznej i jej punkcie wyjścia [1.] O dwu zasadniczo różnych rodzajach twierdzeń 88. [2.] O błędach logicznych zawartych w tzw. metodzie krytycznej 89. [3.] Jeszcze o tzw. metodzie krytycznej 91. [III.] O „krytycznym" uzasadnieniu zasad podstawowych nauki [1.] O uzasadnieniu zasady przyczynowości 93. [2.] O tym, że sądy „krytyczne" są sądami subiektywno-stosunkowymi 94. [IV.] O należytym rozumieniu związków przyczynowych 1. Co Kant rozumie przez prawo przyczynowości? 96. 2. Zjawiska realne są rezultatem współdziałania przyczynowego niezliczonego mnóstwa czynników 97. 3. Krytyka teorii socjologicznych z punktu widzenia należytego rozumienia związków przyczynowych 101. [4.] Jak budować socjologię? 102. 5. O bezgranicznej zołożoności sieci związków przyczynowych 103. 6. O antagonistycznych stosunkach przyczynowych 106. V. Zarys reformy nauki o kategoriach VI. O pochodzeniu metody krytycznej oraz niektórych innych nauk i idei Kanta [1.] Maupertuis, a nie Kant, właściwym wynalazcą nowego sposobu uzasadniania religii 111. [2.] Stanowisko Maupertuis w sprawie możliwości „ścisłego uzasadnienia religii" 112. [3.] Odkrycia Maupertuis zapożyczone przez Kanta: teoria uczuć oraz idea dobra i zła 116. , [4.] Maupertuis o pesymizmie 118. [5.] O historycznej doniosłości „zapożyczeń" Kanta od Maupertuis 120. O RÓŻNYCH GATUNKACH PRZEWIDYWAŃ I O ZNACZENIU PRAKTYCZNYM TEORYJ [I.] Nauki klasowe (teoretyczne) jako źródło przewidywań [II.] O teleologicznych i normatywnych dyrektywach postępowania O FILOZOFII [I.] O filozofii teoretycznej i gnoseologii filozoficznej [II.] O filozofii praktycznej . Część druga O PRAWIE I MORALNOŚCI 0 POBUDKACH POSTĘPOWANIA I O ISTOCIE MORALNOŚCI 1 PRAWA I. O pobudkach postępowania zwierząt i ludzi II. O istocie etycznej motywacji, etycznych norm i obowiązków ' [III.] O składnikach świadomości etycznej IV. Prawo i moralność V. Stosunek moralności do prawa O IDEALE SPOŁECZNYM I ODRODZENIU PRAWA NATURALNEGO. [I.] Podstawy naukowej polityki prawa [II.] Drogi dojścia do poznania realn
|