Opis: WYDAWNICTWO KASY IM. MIANOWSKIEGO INSTYTUTU POPIERANIA NAUKI WARSZAWA-1935-PAŁAC STASZICA str. 214, stan db- (podniszczona okładka z niewielkimi ubytkami, zakurzona) ISBN SPIS RZECZY. Wstęp. Kwestja włościańska — kwestją społeczną XIX wieku. Ważność zagadnień gospodarczych kwestji włościańskiej—agrarnego i pańszczyźnianego Rozdział I. Analiza pojęcia kwestji agrarnej. Czy istniała kwestja agrarna na początku XIX wieku w Polsce? Analogi e historyczne, porównanie stosunków krajowych z zachodnio-euro-pejskiemi. Istnienie kwestji agrarnej na przestrzeni całej Europy. Istota kwestji agrarnej — podzielona własność gruntów. Zależność praw gruntowych włościan od czynników następujących: 1) ustrój gospodarczy wsi; gospodarka czynszowa i folwarczna; 2) stopień postępu gospodarczego; upieniężnienie kraju; technika rolna; 3) siła polityczna zainteresowanych stanów. Różnorodność typów agrarnych, . Rozdział II. Kwestja agrarna w Polsce na początku XIX wieku. Prawa gruntowe włościan w Polsce przedrozbiorowej; analiza własności kmiecej. Typ agrarny Polski: słabe upieniężnienie, gospodarka folwarczna, wyłączne panowanie szlachty. Wyłonienie się kwestji agrarnej i pańszczyźnianej. Dążenie szlachty do przywłaszczenia sobie ziemi kmiecej, będącej dotąd w stanie prawnym dwuwłasności. Poczucie praw gruntowych wśród włościan. Konstytucja 3 maja. Uniwersał połaniecki. Polityka władz zaborczych na terenie późniejszego Księstwa. Groźba zniesienia poddaństwa po przybyciu Napoleona. Dwa hasła wobec zniesienia poddaństwa: „wolność bez ziemi" — hasło szlacheckie, „konieczność zawarowania praw gruntowych włościan" — hasło filowłościańskie. Walka tych 2 kierunków. Zwycięstwo szlachty fol- warcznej i Łubieńskiego. Dekret 1807 roku aktem przemocy stanowej; całkowite zignorowanie praw gruntowych włościan. Protest przeciwko dekretowi wywłaszczeniowemu za Księstwa; w kołach rządowych; w publicystyce; wśród włościaństwa Rozdział III. Kwestja agrarna w Królestwie kongresowem (1814 — 1830). Kwestja włościańska i agrarna w 1814 roku. Wpływ Kościuszki. Ankieta Horodyskiego. Zwycięstwo szlachty folwarcznej; zaniechanie reformy włościańskiej. Położenie włościan w dobrach skarbowych; próby czynszowania. Formalne stanowisko rządu w sprawie włościan prywatnych; zasada niewtrącania się; fikcja wolnych umów. Organizacja urzędu gminnego i sądu wiejskiego. Nadużycia dziedziców. Istotne stanowisko rządu, nieprzychylne włościanom. Przymuszanie administracyjne do pańszczyzny — rozporządzenie z dn. 27 września 1821 roku. Opory i ruchy włościan. Rugi i regulacje. Ograniczenie rugów pomimo wywłaszczającego dekretu; korekty w płynący ze stosunków gospodarczych. Walka Staszyca i innych w radzie stanu w roku 1822 o obalenie dekretu 1807 roku i o zakaz dalszych rugów. Zasadnicza dyskusja w radzie stanu o prawach gruntowych włościan; argumenty stron. Zwycięstwo stanowiska szlacheckiego. Komitet do spraw włościańskich 1825 roku; bezpłodność komitetu Rozdział IV. Kwestja agrarna w okresie paskiewiczowskim (1831 — 1845). Powstanie listopadowe i kwestja włościańska. Dalsze ścieranie się 2 haseł. Stanowisko rządu i sejmu; dyskusje; zaniechanie reformy . Zjawienie się nowego czynnika, biurokracji rosyjskiej, do stosunków między dziedzicami i włościanami. Pobudki działania: a) chęć zjednania włościan; b) obawa o zły przykład dla Rosji. Projekt zastrzeżenia praw gruntowych w 1832 roku. Pomysły reorganizacji gminy wiejskiej. Poruszenia włościan skarbowych (1831 — 1832). Komitet dla polepszenia bytu włościan w dobrach skarbowych. Ukaz 1835 roku o reformie włościan w dobrach majorackich Pogorszenie się położenia włościan prywatnych w latach 1830 — 1845. Rugi w zachodniej części Królestwa; zwiększenie robocizn i darmoch we wschodniej części Królestwa Wytwarzanie się programu agrarnego na emigracji. Towarzystwo Demokratyczne. Demokracja agrarna. Ścieranie się 2 haseł w kraju; wpływ emigracji. Okólnik Paskiewicza o rugach 1843 roku. Praktyka czynszowa w dobrach szlachty wielkorolnej Rozdział V. Ruch włościan w latach 1846—1847. Początek przywracania praw gruntowych włościan. Rzeź galicyjska; jej wpływ na włościan w Królestwie. Pierwsze poruszenia włościan przeciwko pańszczyźnie w południowej części kraju (marzec — kwiecień 1846 roku). Przybycie cesarza Mikołaja w maju 1846 roku. Ukaz 1846 roku o trójmorgowcach dla przeciwdziałania , poruszeniom włościan; geneza ukazu. Poruszenia lipcowe włościan przeciwko pańszczyźnie i przeciwko biciu Zbiorowy ruch włościan w latach 1846 —> 1847 po ukazie. Opisy tee-wnętrznego przebiegu oporów włościańskich. Charakter ekonomiczny ruchu. Żądania włościan; a) zniesienie pańszczyzny; b) domaganie się własności gruntów; c) spór o użytki (serwituty); d) stosunek do oczynszowania. Zachowanie się rządu i szlachty folwarcznej. Nadużycia. . Reakcja. Tłumienie poruszeń włościańskich, Nierozwijanie ukazu po roku 1846. Pogorszenie się położenia włościan. Nikłość oczynszowania; statystyka. Dalsze ścieranie się dwuch haseł w społeczeństwie; w sferach rządowych. Nastroje ogółu szlachty folwarcznej . Załączniki: 1) Dyskusja w radzie stanu w 1822 r. co do praw gruntowych włościan 2) Projekt polepszenia bytu włościan z 1846 roku. Spis osób Spis miejscowości Spis rzeczy ERRATA.
|