Opis: PWN 1983, str 960, stan db (lekko podniszczona okładka, przykurzona) ISBN 83-01-02392-9 PRZEDMOWA Na przełomie XIX i XX wieku synteza organiczna wyodrębniła się jako dziedzina chemii, a jej sukcesy opierały się głównie na osiągnięciach praktycznych (barwniki, leki, tworzywa), mniej natomiast na ścisłych prawach i ugruntowanej teorii. Wykorzystanie postępowania syntetycznego w celu uzyskania absolutnego dowodu struktury związków naturalnych, umożliwiające również między innymi szersze zrozumienie procesów biologicznych, podniosło naukową i poznawczą rolę syntezy organicznej. Utylitarny w dużej mierze charakter syntezy przez długi czas ciążył na dydaktyce preparatyki organicznej. W ćwiczeniach praktycznych kładziono nacisk na reakcje, na których opierały się podstawowe procesy technologiczne, jak nitrowanie, sulfonowanie, diazowanie, estryfikacja i inne. Obecnie, w wyniku zmiany programu studiów, student wkracza do pracowni zaznajomiony z podstawowymi zagadnieniami techniki laboratoryjnej i teorii chemii organicznej, zmianie uległa także idea pracowni. Treści zaprezentowane w niniejszym podręczniku mają być odbiciem tego podejścia i powinny ułatwiać wyrobienie poglądu na każde zagadnienie syntetyczne, niezależnie od tego, czy dotyczy ono reakcji stanowiącej podstawę procesu technologicznego, czy też specyficznej syntezy pozwalającej na odtworzenie*w laboratorium cząsteczki produktu o określonej budowie. Przedstawiony materiał ma na celu ułatwienie tego zamierzenia na każdym etapie prowadzonej syntezy, a więc przy ustalaniu celu pracy i metody postępowania, podczas kontrolowania biegu procesu, wyodrębniania, oczyszczania i ustalania tożsamości produktów, włącznie ze strukturą i stereochemią. Wprowadzenie formalnego podziału treści w oparciu o reaktywność poszczególnych rodzajów wiązań stwarza jednolitą koncepcję pojmowania przemian chemicznych, uwypuklając rolę i znaczenie efektów elektronowych i sterycznych w obszarze rozrywanego i nowo tworzonego wiązania. Wykorzystanie wiedzy o reaktywności poszczególnych wiązań pozwala zaplanować i zrealizować możliwie najskuteczniejsze postępowanie na drodze: od substratu do produktu. Poprzedzenie opisów preparatywnych zwięzłą informacją teoretyczną pomaga w zrozumieniu przebiegu prowadzonego procesu i ugruntowuje przekonanie o konieczności i możliwości stosowania praw chemii organicznej w rozwiązywaniu zadań praktycznych. Powiązanie treści dotyczących syntez organicznych z wiadomościami z dziedziny fizykochemicznych metod analizy ma na celu podkreślenie nierozlączności tych kierunków działania. Idee, którymi kierowano się przy doborze materiału, znalazły odzwierciedlenie również w formalnym układzie treści. W rozdziałach 1-3 zawarto podstawowe wiadomości, niezbędne w pracy syntetycznej i w prawidłowej interpretacji uzyskiwanych wyników. Rozdziały 4-13 stanowią trzon preparatywny o ujednoliconym układzie treści i obejmują zagadnienia teoretyczne oraz opisy preparatywne, związane z reaktywnością poszczególnych rodzajów wiązań. W rozdziałach 14-19 przedstawiono ważniejsze zagadnienia związane z syntezą. W rozdziale 14 poświęconym związkom siarko- i fosforoorganicznym omówiono reaktywność niektórych grup związków, jak sulfony, sulfotlenki, fosfiny, których przydatność w syntezie organicznej staje się coraz bardziej powszechna. Rozdziały 15-17 obejmują zagadnienia ogólne, których znajomość jest konieczna przy prowadzeniu syntez wieloetapowych lub syntez asymetrycznych. Problem zabezpieczania grup funkcyjnych i rozdzielania mieszanin racemicznych zilustrowano głównie na przykładzie aminokwasów, wykorzystywanych do syntezy peptydów (rozdział 17). Rozdział 18 stanowi skrótowe wprowadzenie w zagadnienia dotyczące reakcji fotochemicznych i ma na celu zasygnalizowanie możliwości syntetycznych, wykorzystujących procesy przebiegające z udziałem cząsteczek w stanie wzbudzonym. Przy doborze opisów preparatywnych kierowano się tu głównie myślą o możliwości przeprowadzenia tych reakcji w warunkach ćwiczeń laboratoryjnych. Rozdział 19 zawiera podsumowanie treści dydaktycznych zawartych w podręczniku. W rozdziale tym zwrócono uwagę na prawidłowy sposób postępowania w przypadku syntez wieloetapowych, podkreślając przy tym umiejętność wykorzystywania wiedzy teoretycznej dla rozwiązywania zadań praktycznych. W rozdziale 20 umieszczono niezbędne dla początkującego chemika wskazówki dotyczące posługiwania się literaturą chemiczną oraz spis czasopism o zasięgu najbardziej ogólnym, zawierających bieżące informacje z dziedziny syntezy organicznej. Przy doborze opisów preparatywnych kierowano się chęcią prezentowania przykładów o szerokim znaczeniu syntetycznym, biorąc jednakże pod uwagę możliwość ich realizacji w pracowni studenckiej. Niektóre opisy przekraczające te ramy zostały podane z myślą o szerszym gronie czytelników. Podręcznik niniejszy stanowi bowiem pewnego rodzaju kompendium wiedzy synte-tyka pracującego w skali laboratoryjnej. Stwarza to nietylkodlamoli możliwość wykorzystania książki, poza studentami wydziałów chemii, przez młodych pracowników naukowych zatrudnionych w uczelniach, instytutach naukowych i instytutach branżowych, a także przy nauczaniu chemii organicznej nieprofesjonalistów (akademie medyczne, akademie rolnicze, wydziały biologii).
|