Opis: ARKADY 1976, str. 418 stan db (przykurzona i podniszczona lekko okładka) Monografia Katowic, stolicy regionu górnośląskiego, obejmuje problematykę najbardziej istotną z punktu widzenia specyfiki tego miasta. Katowice nie mają tak dawnej przeszłości, jak na przykład Kraków, Poznań, Gdańsk czy Wrocław; prawa miejskie uzyskały dopiero w r. 1865. Nie zdążyły więc stworzyć tak bogatej - jak tamte wielkie ośrodki - tradycji własnych form życia, zwłaszcza kulturalnego, własnego historycznego dorobku w zakresie sztuki, architektury, instytucji kulturalnych. Nie mają charakterystycznego dla dawnych miast układu przestrzennego, były bowiem w początkach swego istnienia osiedlem przemysłowym, przekształcającym się szybko w administracyjno-gospodarcze centrum rozwijającego się gwałtownie wielkoprzemysłowego obszaru. Przeszłość Katowic należy więc rozpatrywać głównie w aspektach ekonomicznych, społeczno-politycznych oraz spoleczno-przestrzennych; do r. 1922, tj. do włączenia, po długiej przerwie dziejowej, miasta i części regionu górnośląskiego ponownie do Polski, życie kulturalne toczyło się tu głównie w ramach tradycyjnej kultury ludowej. Jego instytucjonalne formy tworzą się i rozwijają dopiero w warunkach niepodległości narodowej. Niezwykle dynamiczny rozwój miasta wpłynął jednak na to, że Katowice w ciągu swego istnienia wzbogaciły kartę historii Polski i historii kultury polskiej w sposób niezaprzeczalny. Chociaż przez kilka pierwszych dziesięcioleci podlegały wyjątkowo silnemu naporowi germanizacyjnemu - obroniły zwycięsko swą polskość, podtrzymując rodzime tradycje spoleczno-kulturowe, do których nawiązano po powrocie miasta do macierzy. Prawdziwy rozkwit Katowic przyniosły lata Polski Ludowej; miasto, zwiększając jeszcze swą rolę gospodarczą, rozwinęło zarazem w niedługim czasie wszystkie dziedziny życia społecznego i kulturalnego. Cechą charakterystyczną Katowic jest ścisłe ich powiązanie z górnośląskim regionem przemysłowym. Od uzyskania praw miejskich były integralnym składnikiem całego kompleksu gospodarczo-przestrzennego; ta szczególna cecha stale się potęgowała i nadal przybiera na sile. Dziś - a jeszcze bardziej zaznaczy się to w najbliższej przyszłości - stolica regionu śląskiego stanowi ośrodek ogromnej, wyjątkowej w Polsce aglomeracji miejsko-przemyslowej, tworzącej spójny układ komunikacyjny, gospodarczy, ludnościowy i kulturalny. Sztuczne byłoby ograniczenie problematyki Katowic do ram wyznaczonych ich granicami administracyjnymi, dlatego też została ona przedstawiona w niniejszej monografii w powiązaniu z problematyką regionu, przynajmniej w zasadniczych aspektach. Mówiąc o regionie, trzeba wyjaśnić, że potraktowano go w książce względnie elastycznie. W zasadzie tło przestrzenne, na którym Katowice zostały ukazane, sprowadza się do obszaru Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, a ściślej - zespołu jego miast. Nie wchodząc tu w bliższe dane i szczegółowe informacje, które przedstawiono w odpowiednich partiach monografii, trzeba wskazać na zasadniczy element ..wybijający" treść wymienionej nazwy. Jest nim przemysł - głównie ciężki: węglowy, hutniczy, metalowy, maszynowy i in. - którego koncentracja na omawianym obszarze wpłynęła na powstanie wielce skondensowanej aglomeracji ludnościowej i przestrzennej, uzasadniającej organizacyjne wyróżnienie tego obszaru. Stanowi ona niebywale zurbanizowany kompleks miast i osiedli, rozrastających się ciągle tak, że istniejące między nimi granice nabierają coraz bardziej znaczenia wyłącznie formalnoadministracyjnego. Drugi znaczeniowy element nazwy Okręgu wywodzi się z jego sytuacji etnograficznej. Pod tym jednak względem aktualny obszar nie jest w pełni tożsamy z historycznym górnośląskim terytorium. Spośród kilkunastu miast tworzących omawianą aglomerację trzy - Będzin, Dąbrowa Górnicza i Sosnowiec - leżą poza rdzennym etnicznie obszarem górnośląskim. Ze względu jednak na wyraźnie jednolity charakter gospodarczy (bogactwa naturalne, jak węgiel, cynk, ołów, i odpowiednio rozbudowany przemysł), a w związku z tym i jednolitość spoleczno--ludnościową, można traktować GOP jako wyróżniającą się całość ekologiczną. Książka niniejsza dzieli się na trzy części zasadnicze oraz część wstępną, poświęconą środowisku, geograficznemu Katowic; części główne dotyczą ich dziejów. I tak, część pierwsza obejmuje lata od nadania Katowicom praw miejskich do r. 1922, kiedy nastąpił powrót miasta wraz z częścią regionu do Polski. W części drugiej znalazł omówienie okres międzywojenny, łącznie z okupacją, do momentu wyzwolenia. Część* trzecia ukazuje Katowice w Polsce Ludowej. Ten podział dziejów wyznaczają kryteria historyczno-połityczne, decydujące dla określenia kierunków rozwojowych miasta. Najbardziej rozbudowana jest ostatnia część książki - Katowice w Polsce Ludowej: samo życie miasta narzuciło takie właśnie ujęcie, teraz bowiem, jak wspomniano na wstępie, nastąpił pełny, wszechstronny i harmonijny rozkwit Katowic i związanego z nimi regionu. Informacje zawarte w tekstach poszczególnych rozdziałów mogły tu również zostać wzbogacone materiałem ilustracyjnym w sposób znacznie pełniejszy niż w poprzednich częściach książki. Osią kompozycyjną monografii jest rozwijająca się funkcja miejska Katowic -tak w sensie instytucjonalnym, jak i terytorialnym: od małego administracyjnego ośrodka do metropolitalnego centrum wielkoprzemysłowego regionu, o znaczeniu przekraczającym granice województwa pod względami nie tylko gospodarczymi. Wanda Mrozek Przedmowa (W. Mrozek) Środowisko geograficzne Katowic (J. Sząflantki) DZIEJE KATOWIC DO 1922 ROKU Uwagi wstępne (W. Mrozek) Kształtowanie się struktury ekonomicznej Katowic fJ. Jama) Rozwój przestrzenny Czynniki rozwoju sieci osadniczej na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (M. Dziewoński) Formowanie się -układu przestrzennego Katowic M. Łukowski) Budownictwo i architektura (M. Dziewoński) Kształtowanie się struktury społecznej Katowic Początki i rozwój instytucjonalnych form życia miasta (H. Dutkiewicz, E. Słomka) Procesy ludnościowe (W. Knobelsdorf) Walka o narodowe i społeczne oblicze miasta (W. Zieliński) Kultura Kultura ludowa (J. Ligęza) Polski ruch śpiewaczy (L. Markiewicz) Teatr w Katowicach (W. Nawrocki) KATOWICE W LATACH 1922-1944 Uwagi wstępne (W. Mrozek) Życie gospodarcze Katowic (J. Jaros) Struktura przestrzenna Rozwój przestrzenny Katowic (M. Łukowski) Architektura Katowic w okresie międzywojennym ( M. Dziewoński ) Struktura społeczna Nowe formy instytucji miasta w okresie międzywojennym (H. Dutkiewicz, E. Słomka) Ludność miasta (W. Knobelsdorf) Życie polityczne Katowic w latach międzywojennych i w okresie okupacji 'W. Długaborski) Życie kulturalne w Katowicach Kultura muzyczna (L. Markiewicz) Teatr (W. Nawrocki) Środowisko literackie (W. Nawrocki) Twórczość plastyczna I A. Ligocki) KATOWICE W POLSCE LUDOWEJ Uwagi wstępne (W. Mrozek) Rozwój struktury i funkcji gospodarczej miasta U. Jaros) Rozwój struktury przestrzennej Przeobrażenia przestrzenne w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym (M. Dziewoński) Przekształcenia struktury przestrzennej Katowic (M. Łukowski) Przeobrażenia architektoniczne (M. Dziewoński) Zmiany w strukturze społecznej Katowic Instytucjonalny rozwój miasta (H. Dutkiewicz, E. Słomka) Przemiany społeczno-ludnościowe (W. Knohelsdorf) Życie kulturalne w Katowicach Kultura muzyczna (L. Markiewicz) Teatr (W. Nawrocki) Środowisko literackie (W. Nawrocki) Twórczość plastyczna (A. Ligock
|
randki |
CyberCiekawostki |
darmowe aliasy |
darmowe forum |
promocje |
opinie, testy, oceny
darmowa toplsta | reklama internetowa
darmowa toplsta | reklama internetowa