Opis: Ossolineum 1985 str. 428, stan bdb-/db +(podniszczona lekko obwoluta) ISBN 83-04-00712-6 „Henryk Zieliński podjął ambitną próbę przedstawienia w syntetycznej formie zarówno wydarzeń życia politycznego, jak procesów przemian społecznych, ideowych, ekonomicznych i kulturalnych. Innymi słowy, jest to całościowe ujęcie historii Polski; zarazem — w odróżnieniu od najczęściej spotykanych rozwiązań — nie tylko historia narodu polskiego, lecz całego społeczeństwa zamieszkującego ziemie Rzeczypospolitej w ich kształcie międzywojennym. Sądzę, że jest to jedynie słuszna koncepcja podobnego dzieła. Przeszłość Polski nie sprowadza się przecież wyłącznie do historii narodu polskiego. Przez stulecia trwało wzajemne oddziaływanie narodów zamieszkałych w granicach państwa. Konflikty i współdziałanie, asymilacja oraz formowanie się odrębnych kultur narodowych stanowiły nieodłączną część dziejów. Bez poznania tych wszystkich elementów każda synteza historii naszego kraju będzie zniekształcona i okaleczona. Nie można też oddzielać dziejów politycznych od innych stron życia społecznego. Wprawdzie zrozumienie tej prawdy dawno już nastąpiło wśród historyków,. lecz w praktyce nie zawsze udaje się osiągnąć coś więcej, niż mechaniczne połączenie rozmaitych dziedzin. Przyznać należy, iż każdy autor napotyka w tej mierze liczne problemy, które wcale niełatwo rozwiązać. vW omawianej książce dostrzegam znaczny postęp w logicznym powiązaniu rozmaitych sfer życia społeczeństwa, lecz niektóre kwestie wywołują wątpliwości. Henryk Zieliński, uznając potrzebę ukazania ciągłości rozwoju zjawisk socjologicznych, oświaty oraz kultury, wydzielił te zagadnienia w dwóch rozdziałach zamykających książkę, w innych natomiast marginesowo jedynie o nich wspomniał. Pozwoliło to wprawdzie omówić logicznie ewolucję zjawisk, które nie poddają się periodyzacji dziejów politycznych i gospodarczych i mają do pewnego stopnia charakter autonomiczny, lecz zarazem o-słabiło wewnętrzne powiązanie rozmaitych problemów. Nie znam idealnego sposobu rozwiązania tych trudności; być może, lepiej byłoby przedstawić wybrane zagadnienia struktury i ewolucji społeczeństwa w jednym z rozdziałów wstępnych? Wówczas jednak pojawiłyby się inne kłopoty, gdyż nieraz należałoby się odwoływać do faktów analizowanych w dalszych rozdziałach. Niezależnie od tych wątpliwości uważam fragmenty poświęcone charakterystyce klas i warstw społecznych za bardzo udany i jawny zarys problemów, wywołujących wielkie zainteresowanie nie tylko specjalistów. Bardzo cenne są także fragmenty ukazujące życie mniejszości narodowych jako nieodłączny składnik dziejów Polski. Być może, należało im poświęcić nietylkodlamoli nieco więcej miejsca; niektóre kwestie zostały niemal pominięte. Jednakże owe słabości obrazują współczesny stan polskiej historiografii. Henryk Zieliński w porównaniu z dawniejszymi publikacjami uczynił i tak ogromny krok naprzód, toteż czytelnik dowiedzieć się może o faktach znanych dziś w Polsce jedynie niewielu specjalistom (np. o zróżnicowaniu struktury społecznej mniejszości, o partiach politycznych, o rozwoju kultury żydowskiej w Polsce). Wyciągnąć więc należy jedynie wniosek o konieczności rozwoju badań w tej dziedzinie." Jerzy Tomaszewski Polityka nr 51, 198 3 r. Spis treści Słowo wstępne Rozdział I. POLSKA I SPRAWA POLSKA PODCZAS I WOJNY ŚWIATOWEJ / / Wybuch wojny i pierwsze działania wojenne. Przesłanki dwóch „orientacji" wśród polityków polskich (7). Naczelny Komitet Narodowy, Piłsudski, Legiony (//). Koncepcje Dmowskiego. Aktywiści, pasywiści (19). Przeciwko orientacjom na zaborców — orientacja na rewolucję (2/). Niby- niepodległość, czyli akt 5 listopada 1916 r. (22). Grabież dobrze zorganizowana (26), Na drodze do umiędzynarodowienia sprawy polskiej. Rewolucja lutowa w Rosji (29). Wzrost aktywności politycznej społeczeństwa polskiego w 1917 r. (33). Rozczarowania aktywistów (jf). W szeregach PPS i PSL „Wyzwolenie". Plany „konsolidacyjne" (57). Ożywienie polityczne także w zaborze pruskim (39). W kręgu Rady Regencyjnej. Komitet Narodowy Polski w Paryżu (40). Rewolucja Październikowa i jej następstwa. Polacy w Rosji (4/). Chełmszczyzna odstąpiona za zboże nacjonalistom ukraińskim (46). Państwa centralne u kresu sił (47). W społeczeństwie polskim u progu niepodległości (47). Rozdział II. NIEPODLEGŁOŚCI TRUDNE POCZĄTKI / jo Ogólna charakterystyka sytuacji i najważniejsze zadania (jo). Zaczątki polskiej władzy państwowej. Lubelski rząd Daszyńskiego (//). Władza oddana w ręce Piłsudskiego (77). Dwa oblicza rządu Moraczewskiego (j8). Zjednoczenie partii rewolucyjnych w Komunistyczną Partię Robotniczą Polski (62). Chłopskie nadzieje i niepokoje. „Republika tarnobrzeska" (6j). Mobilizacja sił prawicy: zamach na rząd Moraczewskiego i jego upadek (66). Podstawowy konflikt epoki a miejsce Polski w Europie {68). Rząd Paderewskiego i pierwsze wybory sejmowe (70). Polityka w wojsku, wojsko w polityce (73). Dziedzictwo rządów zaborczych i okupacyjnych (74). Palące problemy wyżywienia i rolnictwa (79). Rady Delegatów Robotniczych. Kongres Zjednoczeniowy PPS (82). Reforma uchwalona większością jednego głosu (86). Polityka wyczekiwania i polityka faktów dokonanych. Powstanie wielkopolskie (88). „Sprawiedliwy wyrok" paryskiej konferencji pokojowej (92). „Argumenty pisane krwią" (j>4). Plebiscyt i trzecie powstanie śląskie (j>6). Koncepcje „federacyjne" i „inkorporacyjne" (102). Konflikty z Ukraińcami i Litwinami a problemy „kordonu sanitarnego" (10 j). Opinia publiczna w Polsce i Europie wobec wojny z Rosją Radziecką (106). Obawy Piłsudskiego. Rokowania w Mikaszewiczach (107). Stanowisko Rady Najwyższej Sprzymierzonych. Ugoda z Petlurą (109). Wyprawa kijowska — i odwrót (/ o 9). Najbardziej krytyczne dni. Rada Obrony Państwa (///)• Zmiana nastrojów w społeczeństwie. Kontrofensywa polska znad Wieprza (11 }) Pokój ryski i następstwa wojny (114)- Rozdział III. SPOŁECZEŃSTWO I GOSPODARKA POLSKI W PIERWSZYCH LATACH NIEPODLEGŁOŚCI I 116 Obszar, ludność, granice (116). Sytuacja w rolnictwie (117). Przemysł i komunikacja. Inflacja i jej następstwa (up). Podziały klasowo - warstwowe (122). Podziały narodowościowe i wyznaniowe (124). Ugrupowania i partie polityczne w pierwszych latach niepodległości (126). Partie prawicy społecznej (127). Ruch ludowy (12$). Ruch robotniczy (132). KPRP między I i II Zjazdem (134). Partie mniejszości narodowych (136). Rozdział IV. OD KONSTYTUCJI MARCOWEJ DO KRYZYSU 1923 R. / 142 Sojusze z Francją i Rumunią (142). Konstytucja marcowa (142). Antagonizmy i sprzeczności (143). Wybory parlamentarne 1922 r. (144). Wybór i zabójstwo Gabriela Narutowicza — prezydenta Rzeczypospolitej (i4j). Nowy prezydent, nowy rząd (147). Pakt lanckoroński i rząd Chjeno - Piasta (148). Hiperinflacja. Masowe wystąpienia robotników krakowskich w listopadzie 1923 r. (14$). Rozdział V. RZĄD GRABSKIEGO I NAPRAWA SKARBU. POLSKA I EUROPA WSCHODNIA W CIENIU LOCARNA / 134 Program Grabskiego, pierwsze kroki, nowa waluta (134). Trudności i przeszkody na drodze reform (iff). Polsko - niemiecka wojna gospodarcza. Napięcia w stosunkach z W. M. Gdańskiem (//z). Konkordat z Watykanem (//<?). Nowa ustawa o reformie rolnej (160). KPRP i ruch rewolucyjny po II Zjeździe (/ fi). Słowiańskie mniejszości narodowe i polityka państwa wobec nich (/ 64). Mniejszość niemiecka a dążenia rewizjonistyczne republiki weimarskiej (i<fj>). Polska, Czechosłowacja, Związek Radziecki wobec niemieckiej ofensywy dyplomatycznej. Konfere
|