Opis: Polonia, 1967, str. 250+mapy+zdjecia, stan db+ (podniszczona lekko okładka) Atlas dzieli się na trzy zasadnicze części: (1) syntetyczny wstęp, dający historycznie ujętą charakterystykę materiału zabytkowego, (2) katalog, obejmujący (w alfabetycznym układzie miejscowości) wszystkie oznaczone na mapach i planach obiekty, oraz (3) mapy, na których zlokalizowano wszystkie zabytki wyróżniając konwencjonalnymi znakami ich rodzaj, a kolorem zasadnicze etapy rozwoju stylowego (osobno zamieszczono plany 15 miast najbardziej obfitujących w zabytki). Zawarta we wstępie charakterystyka materiału zabytkowego jest uproszczonym zarysem rozwoju form architektonicznych w Polsce, ograniczonym nie tylko zwięzłością tekstu. Opiera się bowiem na obecnym stanie posiadania mienia zabytkowego, co wynika z praktycznego przeznaczenia Atlasu przede wszystkim dla turystów. Pominięto więc tak ważne dla obrazu całości dziejów sztuki budowle nieistniejące, jak też nie leżące obecnie w granicach państwa polskiego. Wybrano natomiast jako przykłady tylko obiekty uwzględnione w części katalogowej, należące do kategorii wyróżnionych gwiazdkami. Ujęcie tej wstępnej części Atlasu oparto zasadniczo o podział chronologiczno-styłowy, wprowadzając rozróżnienia terytorialne w wypadkach umotywowanych zdecydowaną odrębnością rozwoju artystycznego danego regionu. Najbardziej istotną częścią Atlasu jest katalog zabytków. Zawiera on skrótowo ujęte określenia dotyczące rodzaju, historii i stylu obiektu, a przy zabytkach bardziej złożonych i wysokiej klasy artystycznej — najbardziej zwięzłą charakterystykę. Jakkolwiek katalog ten obejmuje zasadniczo zabytki architektury, wprowadzono do niego także i wzmianki o najcenniejszych w skali ogólnopolskiej elementach urządzenia wnętrz, jak zespoły wystrojów kościelnych, polichromie, obrazy, nagrobki itp. Wydawało się, że takie rozszerzenie zakresu katalogu podkreśli znaczenie wielu obiektów jako czołowych pomników rozwoju kultury artystycznej w Polsce. Nie wpłynęło to zasadniczo na wybór danego dzieła architektury, pominięto nietylkodlamoli więc wraz z mniej interesującymi budowlami cenne niejednokrotnie zabytki innych dziedzin sztuki. Dla ułatwienia orientacji w wartości tak licznych i różnorodnych budowli zabytkowych przyjęto w katalogu specjalne oznaczenia: dwiema gwiazdkami wyróżniono kilkadziesiąt obiektów najbardziej wybitnych, o wysokim poziomie i oryginalnych cechach — nawet w skali europejskiej, jedną gwiazdką zaznaczono kilkaset zabytków, stanowiących reprezentatywne przykłady architektury ziem polskich. Dla większości terenu jako podstawowe źródło opracowania służył autorom Katalog Zabytków Sztuki w Polsce (zarówno jego zeszyty wydane drukiem, jak i maszynopisy złożone w Instytucie Sztuki PAN). Pewne odstępstwa od przyjętych na ogół atrybucji oraz określeń czasu powstania niektórych zabytków są wynikiem krytycyzmu autorów, jak i wykorzystania ich niepublikowanego dorobku badawczego. Dane o zabytkach starano się zasadniczo przedstawić zgodnie ze stanem wiedzy o nich aktualnym w początku 1964 r. SPIS TREŚCI Przedmowa Zabytki architektury w rozwoju historycznym Katalog zabytków Mapy i plany miast
|