Opis: Całe nauczanie i wychowanie nie warte byłoby złamanego szeląga, gdyby przez nie traciło się odwagę i radość. H. Pestalozzi WARSZAWA 1960 PAŃSTWOWE ZAKŁADY WYDAWNICTW SZKOLNYCH, str. 200, stan db (nieaktualne pieczątki) WSTĘP Książka niniejsza stanowi ponowne opracowanie rzeczy wydanej w 1948 r. pt. Nauczanie i wychowanie metodą harcerską, będącej sprawozdaniem i komentarzem do eksperymentu szkolnego przeprowadzonego w latach 1935 —1939 w Szkole Podstawowej Nr 1 w Mikołowie na Śląsku. Od lat 1935 — 39 i nawet od roku 1948 — minęła cała epoka w dziejach naszego szkolnictwa. To co wówczas było nowatorstwem, mianowicie próba przeniesienia socjotechniki ruchu młodzieżowego na teren izby szkolnej, doczekało się w międzyczasie nowych poczynań — udanych i nie udanych — a sama idea czerpania przez szkołę doświadczeń z ruchów młodzieżowych jest doceniana przez wiele środowisk nauczycielskich. W szczególności czerpanie z doświadczeń harcerskich upowszechniło się o tyle, że nie ma dziś potrzeby podkreślania tego faktu. SPIS RZECZY Wstęp Rozdział I — Na czym polegało doświadczenie mikołowskie? 1. Metoda eksperymentu Spojrzenie na eksperyment mikołowski z perspektywy 1960 r. Zainteresowania — punktem wyjścia eksperymentu? Główne składniki metody. Wykrywanie, rozwijanie i zaszczepianie uzdolnień i wartości — pochodną metody. 2. Ośrodek doświadczalny w Mikołowie Nierodzim. Organizacja szkoły doświadczalnej w Mikołowie. Obraz klasy mikołowskiej. Przenikanie się wzajemne szkoły i środowiska. Jak zorganizowano eksperyment? Niebezpieczeństwo „przemetodyzowania". Opinia o wynikach nauczania i wychowania w Mikołowie. Eksperyment przerwany w połowie drogi. Rozdział II — Zabawa 1. Co to jest zabawa? Obawy przed hedonizacją nauki. Teoria Deweya o zainteresowaniach i wysiłku. Sens zabawy w ludzkim życiu. Uwagi porządkujące pojęcie zabawy. A. S. Makarenko o zabawie. 2. Uzasadnienie stosowania zabaw w nauczaniu Jakie formy zabawy wprowadzamy do szkoły? Rola napięcia emocjonalnego w uczeniu się. 3. Metodyka zabaw w nauczaniu Rozwój zabawy w okresie od 7 do 15 roku życia. Dziewięć wskazówek wychowawczych i organizacyjnych. 4. Przykłady zabaw na lekcjach języka polskiego Klasa I-III. Klasa IV-V. Klasa VI-VII. 5. Matematyka Klasa I-IV. Klasa VI-VII. 6. Przyroda 7. Geografia 8. Historia 9. Wychowanie fizyczne 10. Prace ręczne 11. Rysunki 12. Śpiew 13. Obchody i uroczystości Rozdział III — Grupy 1. Psychologia i socjologia samorodnej grupy rówieśniczej Początki rówieśniczej więzi grupowej. „Randy". Przywódca. Zaszeregowanie jednostki w grupie. Wychowanie indywidualne a wychowanie społeczne. 2. Jak organizować grupy w klasie? Praca grupowa w klasie. Specyficzność grupy mikołowskiej. Zasada dobierania się naturalnego. Korekta nauczyciela. He dzieci winna liczyć grupa? Grupowy. Rada Grupowych jako kierownictwo propedeutycznego samorządu w klasach II — V. Obowiązki grupowych. Koedukacja. Układ ławek szkolnych. Co grupy dają i czego się po nich można spodziewać? System grupowy zbadany w Różcach (1958 r.) 3. Zadania i obowiązki organizacyjne grup 4. Obowiązki dydaktyczne grup Rozwój tych obowiązków w poszczególnych klasach. Problem wzajemnej kontroli. Korzyści. 5. Obowiązki wychowawcze grup Klasy I-V. Klasy VI-VII 6. Rlaski i cienie współzawodnictwa Przegląd niebezpieczeństw i zalet. Tablice współzawodnictwa. 7. Problem dzieci pasożytujących na grupie Dzieci bierne i niezdolne. Grupy bierne i słabe. Dzieci zdolne. Rozdział IV — Lista umiejętności . 1. Charakterystyka ogólna Wiadomości i umiejętności. Dlaczego w niższych klasach stosujemy listę umiejętności tylko w języku polskim i rachunkach? W klasach VI i VII usiłujemy listą umiejętności objąć wszelkie zainteresowania młodzieży. Główne typy uzdolnień. 2. Lista umiejętności w ki. I —V 3. Lista umiejętności w ki. VI —VII Plan działania oczekujący na korekturę życia. Przykłady (z zakresu historii, języka polskiego i literatury, rysunków, biurowości, z zakresu hodowli). Kółka uczniowskie jako ośrodki zdobywania umiejętności. 4. Jak organizować zdobywanie umiejętności? Sposoby przygotowywania się uczniów. Kiedy i jak przeprowadzać próbę? Uczniowskie komisje prób. Sposoby wpisywania zdobytych umiejętności na listę. Umiejętność a ocena szkolna. 5. Niebezpieczeństwa i zalety Niebezpieczeństwa. Zalety. Problem ambicji. Rozdział V — Atmosfera 1. O jaką atmosferę chodzi? Najkorzystniejsze warunki rozwoju dziecka. Osobowość nauczyciela — źródłem pożądanej atmosfery. Pogoda w klasie. Zaufanie. Karność i wolność zespolone. Samowychowanie. Wiara we własne siły. 2. Gwar i ruch na lekcji Opis pracy w klasie. Kłopoty i obawy 3. Kary, Lista Spraw i Sąd Problematyka kary. Lista Spraw. Sąd Koleżeński. Przykłady kar, 4. Uczynność, pochwały Uczynność i sposoby jej nasilenia. Wyróżnianie pomagających słabszym. Pochwała. Sztandarek. 5. Świetlica . Organizacja świetlicy. Wieczory świetlicowe. 6. Samorząd Samorząd uczniów w polskiej tradycji wychowawczej. Samorząd w metodzie mikołowskiej. Kółka uczniowskie. Kierownictwo samorządu. Niebezpieczeństwo „getta szkolnego". Kilka uwag o aktualnym wychowawczym znaczeniu samorządu. Rozdział VI — Zakończenie
|