Opis: PZWL 1983, str. 546, stan db W obecnym ujęciu składa się on z pięciu części oraz dodatku. Części te stanowią przedmiot wykładów, dodatek ma stanowić materiał wstępny do ćwiczeń. Część I podręcznika omawia zagadnienia zdrowia oraz możliwości jego oceny i ochrony, tym samym przybliża pedagogowi drugi obok nauczania cel jego działania: kształtowanie wychowanka i ucznia. Kształtowanie to musi być harmonijne, a więc dotyczyć nie tylko walorów psychicznych, charakteru, lecz także walorów biologicznych, zdrowia. Nauczyciel i wychowawca ma być nośnikiem wiedzy biologicznej i medycznej w zakresie oświaty sanitarnej, musi więc sam zagadnienia te dob§ze zrozumieć i przyswoić sobie. Część II opisuje czynniki kształtujące rozwój człowieka, podając, w jaki sposób warunki biogeograficzne i społeczno-ekonomiczne wpływają na biologiczne walory organizmu oraz w jakim stopniu uczestniczą w tym zakłady nauczania i wychowania. Ze względu na istniejące w tych ostatnich instytucjach zakłady żywienia, a przy tym niski poziom wiedzy o żywności i żywieniu, dział ten potraktowano nieco szerzej. Wpływ ruchu omówiono także obszerniej z uwagi na istnienie kierunku specjalizacji wychowania fizycznego w ramach pedagogiki opiekuńczej. W części III scharakteryzowano okresy rozwoju człowieka na kanwie wiadomości o mechanizmach rozwoju, o których uczy genetyka i endokrynologia. Na tym tle wyprowadzono wnioski dotyczące zadań nauczyciela i wychowawcy w różnych okresach rozwoju z punktu widzenia wiedzy biologicznej i medycznej. Poruszono również ważny w dydaktyce aspekt rytmu dobowego, sezonowego itp. w pracy i wypoczynku, jak też zjawiska przemian między kolejnymi pokoleniami, powodujące, że rodzicom trudno jest niekiedy zrozumieć własne dzieci. Składają się na to nie tylko fakty subiektywne, lecz i obiektywne, np. obserwowana akceleracja rozwoju i wcześniejsze dojrzewanie biologiczne. Część IV przedstawia ucznia w momencie, gdy organizm jego nie funkcjonuje należycie, co może być przyczyną trudności wychowawczych oraz niepowodzeń w nauce. Zagadnienie to omówiono na szerszym podłożu obrazu epidemiologicznego świata — wskazane są także organizacyjne aspekty służby zdrowia. Powinno to ułatwić nauczycielowi rolę doradczą w swym środowisku, nie tylko szkolnym, oraz stworzyć pomost dla współpracy ze służbą zdrowia. Nauczyciel i lekarz powinni być sojusznikami w swym działaniu dla dobra dziecka i rodziny. Rozdział końcowy tej części zawiera opisy zaburzeń rozwoju i zdrowia najczęściej spotykanych w okresie nauki. Część V książki jest poświęcona higienie psychicznej, a w szczególności jzwraca uwagę na zaburzenia zdrowia na tle współczesnej cywilizacji, daje podstawy do zrozumienia zasad higieny pracy umysłowej ucznia i wychowanka, wreszcie przedstawia bardzo ważne zagadnienie medyczne, jakie stanowią w szkole i szerzej — w społeczeństwie nerwice i niektóre choroby psychiczne. Rozdział ten jest szczególnie ważny dla pedagogiki specjalnej, a bezpośrednio z nim wiąże się rozdział o nieprzystosowaniu społecznym. Końcowe akcenty książki to sprawy wychowania seksualnego, które nie może być prawidłowo realizowane bez wiedzy biologiczno-medycznej, oraz omówienie potrzeb i sposobów wychowania zdrowotnego, uwzględnianego w programie nowej szkoły 10-letniej. Materiały wstępne do ćwiczeń oraz słowniczek mają służyć ugruntowaniu zdobytej wiedzy i umiejętności jej praktycznego wykorzystania. Tak ujęty podręcznik ma służyć pedagogowi nie tylko w trakcie nauki, lecz jako pewne kompendium wiedzy w jego dalszej działalności. Napoleon Wolański
|